.jpg)
Ile sond i łazików wysłano na Marsa? Kosmiczna inwentaryzacja
Witaj, miłośniku kosmicznych przygód! Mars – czerwony sąsiad Ziemi, który od dekad kusi nas swoimi tajemnicami. Od lat 60. XX wieku wysyłamy tam sondy, orbitery, lądowniki i łaziki, próbując odkryć, czy planeta kiedyś tętniła życiem (choćby mikrobami, bo na marsjańskie dyskoteki raczej nie liczę ). Ale ile takich misji było? I które z nich dały nam najwięcej wiedzy? W tym artykule zrobię kosmiczną inwentaryzację – policzę wszystkie misje na Marsa, opiszę, ile było sond i łazików, a potem wskażę te, które najbardziej zmieniły nasze spojrzenie na Czerwoną Planetę. To kolejny kawałek marsjańskich sekretów na mojej stronie (https://misza2830.wixsite.com/my-site-1), gdzie łączę naukę z humorem i nutką sci-fi.
Ile misji wysłano na Marsa? Liczenie kosmicznych podróżników
Od pierwszej próby w 1960 roku (radziecka sonda Mars 1M, która niestety nie doleciała) do dziś, czyli kwietnia 2025 roku, ludzkość podjęła około 50 misji na Marsa. To dane oparte na informacjach z różnych źródeł, takich jak NASA czy The Planetary Society. Te misje dzielą się na różne typy:
-
Orbitery: Krążą wokół Marsa, robiąc zdjęcia i pomiary (np. Mars Global Surveyor).
-
Lądowniki: Siadają na powierzchni i badają otoczenie (np. Viking 1).
-
Łaziki: Jeżdżą po Marsie, zbierając próbki i dane (np. Curiosity).
-
Przeloty (flybys): Tylko mijają planetę, robiąc zdjęcia (np. Mariner 4).
Z tych 50 misji mniej więcej połowa zakończyła się sukcesem – Mars to trudny cel! Niektóre sondy rozbiły się przy lądowaniu, inne zgubiły się w kosmosie, a jeszcze inne… może porwali je Marsjanie na techno imprezę? W sumie na powierzchnię Marsa dotarło 14 misji z obiektami (lądowniki i łaziki), a 6 z nich to łaziki. Obecnie (kwiecień 2025) na Marsie działają 3 łaziki: Curiosity i Perseverance (NASA) oraz Zhurong (Chiny).
Orbitery, które wciąż pracują, to m.in.:
-
Mars Reconnaissance Orbiter (NASA, od 2006),
-
Mars Express (ESA, od 2003),
-
MAVEN (NASA, od 2014),
-
Mars Odyssey (NASA, od 2001).
W sumie mamy teraz 8 aktywnych misji na orbicie i powierzchni Marsa – to więcej niż na jakiejkolwiek innej planecie poza Ziemią!
Łaziki na Marsie: Sześciu wspaniałych
Skupmy się na łazikach, bo to one najbardziej ekscytują – jeżdżą, grzebią w marsjańskim piasku i robią selfie (serio, Perseverance jest w tym mistrzem!). Do tej pory na Marsa wysłano 6 łazików, wszystkie dotarły na powierzchnię, choć nie wszystkie działały długo:
-
Sojourner (NASA, 1997) – Pierwszy łazik, część misji Mars Pathfinder. Malutki, wielkości kuchenki mikrofalowej, przejechał 100 metrów w 83 dni.
-
Spirit (NASA, 2004) – Jeden z bliźniąt Mars Exploration Rovers. Działał do 2010 roku, przejechał 7,73 km.
-
Opportunity (NASA, 2004) – Drugi bliźniak, rekordzista – działał do 2018 roku, przejechał 45,16 km!
-
Curiosity (NASA, 2012) – Duży łazik, wciąż aktywny. Zasilany generatorem jądrowym, bada krater Gale.
-
Perseverance (NASA, 2021) – Najnowszy i najbardziej zaawansowany, zbiera próbki w kraterze Jezero.
-
Zhurong (Chiny, 2021) – Pierwszy chiński łazik, bada Utopia Planitia, szukając śladów wody.
Najbardziej wartościowe misje:
Kosmiczne gwiazdy
Nie wszystkie misje były równie przełomowe. Oto te, które – moim zdaniem – dały nam najwięcej wiedzy o Marsie, zmieniając nasze spojrzenie na Czerwoną Planetę.
1. Mars Global Surveyor (NASA, 1997–2006)
Już o nim pisałem w artykule o Olympus Mons, ale warto przypomnieć, dlaczego był tak ważny. Mars Global Surveyor (MGS) to orbiter, który przez niemal 10 lat dostarczał niesamowite dane. Zrobił ponad 240 000 zdjęć, w tym najwyższej rozdzielczości obrazy z orbity w tamtym czasie. To dzięki niemu mamy szczegółowe mapy powierzchni Marsa, w tym Olympus Mons, Valles Marineris i regionu Cydonia (tak, tej słynnej „Marsjańskiej Twarzy”,
którą okazał się zwykłą skałą – sorry, fani spisków!). MGS użył lasera MOLA do tworzenia map 3D, a jego dane pomogły wybrać miejsca lądowania dla przyszłych misji, jak Spirit i Opportunity. Dla mnie to MVP wśród orbiterów – bez niego nie wiedzielibyśmy, gdzie wysłać łaziki!
2. Spirit i Opportunity (NASA, 2004–2010/2018)
Te bliźnięta to prawdziwe legendy. Misja Mars Exploration Rovers kosztowała 1,08 miliarda dolarów, ale była warta każdego centa. Spirit i Opportunity miały działać 90 dni, ale Spirit jeździł 6 lat, a Opportunity aż 14 lat! Opportunity przejechał 45,16 km – to rekord, którego nikt jeszcze nie pobił. Oba łaziki potwierdziły, że na Marsie kiedyś była woda – Opportunity znalazł hematyt (minerał związany z wodą) w Meridiani Planum, a Spirit odkrył skały z węglanami w Gusev
Crater, wskazujące na dawne mokre środowisko. Ich zdjęcia, jak panorama „Lion King” z Eagle Crater, to kosmiczne dzieła sztuki. Dla mnie to bohaterowie, którzy pokazali, że Mars nie jest tylko pustynią – kiedyś mógł być domem dla życia.
3. Curiosity (NASA, 2012–obecnie)
Curiosity to prawdziwy naukowiec na kółkach. Wylądował w kraterze Gale i od 2012 roku bada, czy Mars mógł kiedyś wspierać życie. Znalazł związki organiczne (np. tiolen i metanotiol) i ślady dawnego jeziora, które mogło istnieć przez miliony lat. Curiosity wykrył też sezonowe zmiany metanu w atmosferze – na Ziemi metan często produkują mikroby, więc to intrygujący trop. Jego zdjęcia i dane o marsjańskiej
.jpg)
pogodzie (burze pyłowe, wiatry) są bezcenne dla przyszłych misji załogowych. Dla mnie Curiosity to detektyw, który szuka śladów marsjańskiego życia – może w mojej książce „Nowy początek” przewidziałem, co znajdzie?
4. Perseverance (NASA, 2021–obecnie)
Perseverance to najnowszy gwiazdor. Wylądował w kraterze Jezero, gdzie kiedyś była delta rzeki, i szuka śladów dawnego życia. Zbiera próbki skał, które wrócą na Ziemię w misji Mars Sample Return (planowanej na 2030 rok). W 2023 roku zrobił furorę, fotografując Ingenuity – mały helikopter, który jako pierwszy wzbił się w marsjańską atmosferę. Perseverance znalazł też skały z oliwinem, co potwierdza długotrwałą
obecność wody. Dla mnie to pionier – jego próbki mogą być kluczem do odpowiedzi, czy na Marsie było życie. W „Nowy początek” moi koloniści znajdują coś podobnego w Jezero – fikcja czy przeczucie?
5. Mars Express (ESA, 2003–obecnie)
Mars Express to europejski weteran, który wciąż działa! W 2018 roku jego radar MARSIS wykrył pod południową czapą polarną jezioro ciekłej wody – pierwszy taki dowód na Marsie. Sonda zrobiła też szczegółowe mapy powierzchni i bada atmosferę, pomagając zrozumieć, jak Mars tracił wodę. Mars Express to też wsparcie komunikacyjne dla łazików – bez niego byłoby trudniej. Dla mnie to cichy bohater, który pokazuje, że Europa też ma wiele do powiedzenia w badaniu Marsa.
Sci-fi akcent: Marsjanie obserwują nasze sondy?
A teraz puśćmy wodze fantazji. Wyobraź sobie, że Marsjanie siedzą w ukryciu pod Olympus Mons i śmieją się z naszych łazików. „Patrz, znowu wysłali robota, który robi selfie!” – mówi marsjański generał, popijając kosmiczną herbatę. W „Nowy początek – kolonizacja Marsa” moje sondy znajdują coś, co wygląda na ślady obcej technologii – może Perseverance kiedyś to potwierdzi? Zajrzyj do działu „Na zachętę” na mojej stronie i sprawdź fragmenty – może zainspirują Cię do własnych teorii!
Podsumowanie: Mars – planeta robotów
Od lat 60. wysłaliśmy na Marsa około 50 misji – orbitery, lądowniki i 6 łazików, które zrewolucjonizowały naszą wiedzę. Najcenniejsze misje, jak Mars Global Surveyor, Spirit, Opportunity, Curiosity, Perseverance i Mars Express, pokazały, że Mars kiedyś miał wodę, a może i życie. Każdy z tych robotów to krok bliżej do kolonizacji – może w 2030 roku, jak planuje NASA, postawimy tam ludzką stopę? Wejdź na https://misza2830.wixsite.com/my-site-1, odkryj więcej w dziale „Sekrety Czerwonej Planety” i daj się porwać marsjańskim tajemnicom – bo na Marsie nigdy nie jest nudno!
Co myślisz? Która misja Cię najbardziej fascynuje? Wpadnij w komentarze i podziel się swoją teorią – zawsze do przodu, w stronę gwiazd!
Uwagi:
-
Dane: Liczba misji (ok. 50) i aktywnych łazików (3) pochodzi z informacji NASA i The Planetary Society.
-
Najcenniejsze misje: Wybrałem MGS, Spirit/Opportunity, Curiosity, Perseverance i Mars Express, bo dostarczyły przełomowych danych o wodzie, życiu i geologii Marsa.
